Vereniging of stichting

Een vereniging bestaat uit leden, die samen een bepaald doel willen verwezenlijken. Elke vereniging is een rechtspersoon, en kan dus zelf (net als ieder mens) rechten en plichten hebben. De algemene ledenvergadering is het hoogste orgaan van de vereniging. Daarin beslissen de leden over benoeming en ontslag van het bestuur, goedkeuring van de begroting en de jaarrekening en andere belangrijke besluiten.

Anders dan de meeste rechtspersonen, is het bij een vereniging niet verplicht om die bij notariële akte op te richten. Deze keuze heeft wel gevolgen.

Vereniging zonder notariële akte (informele vereniging)

U heeft al een informele vereniging als u met twee of meer personen samen activiteiten onderneemt en dat in een zeker georganiseerd verband doet. U kunt samen statuten opstellen, maar dit is niet verplicht. Als de vereniging geen notariële akte heeft, zijn er wel een aantal beperkingen (daarom heet het ook wel een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid):
– de vereniging kan geen eigenaar zijn van registergoederen (onroerende zaken e.a.)
– de vereniging kan geen erfgenaam zijn
– de bestuurders zijn privé hoofdelijk aansprakelijk voor de verplichtingen van de vereniging

Vereniging met notariële akte (formele vereniging)

De beperkingen van een informele vereniging vallen weg als de statuten wél zijn vastgelegd in een notariële akte. Bestuurders zijn dan alleen privé aansprakelijk als ze onbehoorlijk bestuur gevoerd hebben [link naar aansprakelijkheid]. We spreken daarom ook wel van een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid.

Informele vereniging omzetten in formele vereniging

Het is mogelijk om de statuten van een vereniging die zonder notariële akte is opgericht, op een later moment wél notarieel vast te leggen. Daarmee krijgt de vereniging alsnog volledige rechtsbevoegdheid.
De procedure hiervoor is wel bewerkelijker dan een nieuwe vereniging oprichten bij notariële akte. Daarom is het raadzaam om niet eerst zelf een vereniging op te richten en daarna de statuten notarieel vast te leggen, maar de oprichting ook bij de notariële akte te doen.

Een stichting is een rechtspersoon die met een vermogen een bepaald doel wil verwezenlijken. Een stichting heeft geen leden. Het bestuur heeft het dus in principe alleen voor het zeggen (tenzij u bij de statuten andere organen instelt, zoals een raad van toezicht). Bestuurders zijn alleen privé aansprakelijk als ze onbehoorlijk bestuur gevoerd hebben. Een stichting kan alleen worden opgericht bij notariële akte.
De wet geeft veel vrijheid bij het inrichten van een stichting. De stichting is daarom een geschikte rechtsvorm voor wijd uiteenlopende doelen.

In de statuten worden allerhande belangrijke aspecten van de vereniging of stichting vastgelegd, zoals:

• de naam en de zetel (vestigingsplaats) van de vereniging/stichting
• het doel
• de activiteiten waarmee u dat doel wilt verwezenlijken
• de bevoegdheden van de bestuurders
• de manier waarop bestuurders worden benoemd en ontslagen
• het instellen van andere organen, zoals een raad van toezicht;

en bij een vereniging ook:

• hoe iemand lid kan worden
• het einde van het lidmaatschap
• de rechten en plichten van de leden
• de belangrijkste regels voor de algemene ledenvergadering

De statuten stellen wij voor u op. Zo kunt u ervan op aan dat ze aan de actuele wetgeving voldoen. Wij adviseren u graag over de verschillende keuzes die u heeft bij de inhoud van de statuten.

Een vereniging of stichting wordt vaak gebruikt om het goede doel te dienen. De overheid wil mensen stimuleren om aan goede doelen te doneren, en geeft hiervoor daarom belastingvoordelen.

Als uw organisatie erkend is als algemeen nut beogende instelling (ANBI), hoeft uw organisatie geen schenkbelasting te betalen over ontvangen giften. De donateurs mogen hun giften aftrekken voor de inkomstenbelasting (of vennootschapsbelasting, als de donateur een bedrijf is).
Deze ANBI-erkenning moet u aanvragen bij de Belastingdienst. Als u aangeeft dat u dat van plan bent, zorgen wij ervoor dat de statuten aan de eisen voldoen voor een ANBI.
Behalve voor de statuten gelden er nog meer eisen, bijvoorbeeld voor de boekhouding en de informatie die u op een website moet publiceren. Meer hierover vindt u op de website van de Belastingdienst. 

Veel mensen denken dat een vereniging of stichting geen commerciële activiteiten mag verrichten, maar dat is een misverstand. Een vereniging of stichting mag ondernemen en mag daarbij ook winst maken. Maar deze winst moet wel worden gebruikt voor het doel dat in de statuten is vermeld. De winst mag dus niet worden uitgekeerd aan de leden of de bestuurders.

Uiteraard moet een vereniging of stichting zich bij het ondernemen houden aan de regels die voor alle ondernemers gelden. Zo moet u de onderneming opgeven aan het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel

U doet er goed aan om over deze zaken advies te vragen van een boekhouder of belastingadviseur. Ook staan wij hierin graag voor u klaar.

Als de statuten niet meer passen bij uw situatie, kunnen deze gewijzigd worden. In de statuten zelf staat wat daarvoor nodig is. Meestal is dat een besluit van de algemene ledenvergadering (bij een vereniging) of het bestuur (bij een stichting), dat met een gekwalificeerde meerderheid moet worden genomen, welke is vermeld in de statuten.

Het is raadzaam om al van tevoren uw wensen met ons te bespreken. Dan stellen wij in overleg met u een concept van de statutenwijziging op. Dit concept kunt u vervolgens voorleggen aan de leden/het bestuur, om daarover een besluit te nemen.

Het besluit moet u zorgvuldig vastleggen in de notulen. Deze notulen zijn namelijk nodig om de notariële akte van statutenwijziging te kunnen passeren. Wij kunnen de notulen ook voor u opstellen.
De statutenwijziging wordt definitief door het ondertekenen van de notariële akte. Wij zullen de nieuwe statuten vervolgens toesturen aan de Kamer van Koophandel.

Bij het oprichten van een vereniging of stichting denkt u er liever niet aan, maar: aan alles komt een eind, en zo kan ook de dag komen dat u besluit dat het beter is om de vereniging of stichting te ontbinden. In de statuten staat wat u in zo’n geval moet doen.

Voor het ontbinden is geen notariële akte nodig. Wel moet u de ontbinding doorgeven aan de Kamer van Koophandel.

Na het ontbinden blijft de rechtspersoon nog bestaan zo lang als nodig is om de bezittingen en schulden te vereffenen. Is dat afgerond, dan moet u ook dat doorgeven aan de Kamer van Koophandel. Daarbij moet u ook iemand aanwijzen die alle administratie van de vereniging of stichting nog minimaal zeven jaar bewaart.

Het is belangrijk om bij de vereffening zorgvuldig te werk te gaan, om te voorkomen dat u achteraf nog aansprakelijk gesteld wordt voor schulden. Daarom kan het verstandig zijn hierbij een boekhouder in te schakelen of ons om advies te vragen.